कोरीगडावरचा (Korigad)  पुष्पोत्सव!!

                     

                        

                       हा ब्लॉग किल्ला कोरीगड बद्दल आणि त्यावर पाहिलेली रानफूले यांवर आहे                      

              

              कोरीगड पुणे जिल्ह्यात लोणावळा जवळ एक किल्ला आहे. आम्ही हा ट्रेक 13 सप्टेंबर 2015 ला केला. ऐन फूलांच्या हंगामात. सध्या सह्याद्रीतल्या रानफूलांबद्दल माहिती घेतोय. यासाठी  श्रीकांत ईंगळहळीकरांचं  "Flowers of Sahyadri" हे पुस्तक वाचतोय.

कोरीगडावर जायला तीन  मार्ग आहेत - 1)  मुंबई पुणे महामार्ग - NH4 नी लोणावळा पर्यंत तिथुन पुढे अँम्बी व्हाली रस्त्याने पेठ शहापुर पर्यत. तीथुन ट्रेक चालू होतो (90 ~ Kms)    2) ताम्हिनी घाटातून    3) पौड - कोलवण मार्गे - 77 kms. आम्ही ह्या मार्गाने गेलो.

          आमचा मार्ग - चांदणी चौक - पौड - कोलवण फाटा - कोलवण - तीथुन जावण-तुंगी रोडने लोणावळा शहर - पेठ शहापुर - कोरीगड. पेठ शहापुर हे पायथ्याचं गाव आहे. इथूनच ट्रेक चालू  होतो. ह्या रस्त्याने वेळ लागतो कारण रस्ता वळवळनाचा आहे पण तो नितांत सुंदर अशा पवन मावाळातुन जातो. भातशेतं, डोंगरं, धरणे असे कायकाय. रस्त्यात लागणाऱ्या हडशी धरणाजवळ तर थांबायलाच हवे. टुमदार सूंदर धरण. अन त्यात पडणारी आजुबाजुच्या डोंगरांची सावली काय वर्णावी !!!

                                                                     हडशी धरण

                                         वाटेत लागणारा पिरेमिड सारखा तिकोना किल्ला.

                        अन् पवना च्या पल्याड आकाश फोडीत वर गेलेला सुळका म्हणजे तुंगी किल्ला !

                                                           टायगर पॉईंट, लोणावळा.

            

                       रस्ता सगळा रानफूलांनी बहरला होता. वाटेत दुधीवरे खिंड लागते. तिथून पुढे लोणावळा. गावात भुशी धरण किंवा INS Shivaji चा रस्ता विचाराचा. त्या रस्त्यावर फक्त टायगर पॉईंट पर्यत गर्दी. पुढे रस्ता गडां पर्यत मोकळा. वाटेत सगळी कारवी बहरली होती. किल्ल्याच्या पायथ्याशी गाड्या लावल्या आणि तडक चालू लागलो. ट्रेक एकदम सोपा. अर्धा एक तासात किल्ल्यावर.

        किल्ल्याची माहिती - इतिहास फारसा काही मिळाला नाही. एवढच - हा किल्ला लोहगडासोबतच शिवाजी महाराजांनी 1657 मध्ये स्वराज्यात घेतला. पुढे तो मराठ्यांच्या ताब्यात होता. 1818 मधे इंग्रजांनी तो जिंकून घेतला.

       किल्ल्यावर बघायच्या गोष्टी - किल्ला म्हणजे 929 मी. वर ऊंचवट्या सारखं वर आलेलं एक डोंगरी पठार आहे. किल्ल्यावरची प्रमुख गोष्ट म्हणजे तटबंदी. 2 किमि लांबीची तटबंदी जिच्यावर चालत किल्ला आणि खालच्या दर्या बघायच्या!!

     

                                      मुख्य दरवाजाही एकदम चांगल्या अवस्थेत आहे.

          

                                           किल्ल्यावर 6 तोफा आहेत - त्यातील सर्वात मोठी.

                      गडावर कसल्याशा छत नसलेल्या मोठाल्या प्राचीन दगडी इमारती शिल्लक आहेत.

  

     किल्ल्यावर 2 तलाव आणि त्याला लागून तीन मंदिरे आहेत - एक कोराइदेवीचं, एक महादेवचं आणि एक विष्णूचं.

       

      

          

          रानफूले - पाऊस पडायला लागला कि वेगवेगळी गवतं, रोपटी धर्तीतुन आळसावत, आळोखे पिळोखे देत बाहेर येतात. त्यातल्याच काहींना सरत्या पावसासोबत फूलं यायला लागतात - नानाविध रंगांची ,  आकारांची. आणि असा फूलांचा उत्सव चालू होतो. असंख्य अगणित फूलं!!

 

                                   जेवडी आकाशात तारे तेवडीच फूलं जणू देवाने सह्याद्नित फेकलीत!!!

                               

               
                                              

     असच एखादं इवलसं फूल जन्माला येतं. ते टवकारून, डोळे फाडफाडून इकडं तिकडं बघतं. आसपासचं जग खूप मोठं असतं - मोठमोठाली डोंगरे, नद्या, झाडं, माणसे असं कायकाय. ते मात्रं एवढसच. पण तुलना करायला, कमीपणा वाटायला त्याला वेळच नसतो. त्याला माहिती असतं - त्याचं आयुष्य छोटं आहे. ते लगेचच आपल्या कामाला लागतं. सौंदर्य पसरवायच्या, सुगंध पसरवायच्या! आनंद पसरवायच्या! भुंगे, किडे, फूलपखरं यांना ती मध देतात. त्या बदल्यात ते फूलांचे परागकण इकडेतिकडे नेतात. पाउलवाटेवरुन जाणाऱ्या येणाऱ्या वाटसरुला ति सौंदर्य देतात. फूलं आपल्याच धुंदीत असतात. मस्त ! हसतात, खिदळतात, एकमेकांना धक्के देतात, अन् वार्यावर डोलतात!

         आणि असेच एक दिवस ती फूलं माना टाकतात. अन् त्यांचा पालापाचोळा इकडेतिकडे पडतो. पण त्यांच्या पाचोळ्यात सुद्धा एक प्रकारचं समाधान असतं - एक आनंदी आयुष्य जगल्याचं!!

       

               या फूलांची मराठी नावे त्यांच्यासारखीच सुंदर अन् अर्थपूर्ण!

   

                                                                जसं पिवळं सोनकी (sonki / senecio bombayensis)       

     

जर्द गुलाबी रंगाचं तेरडा! (terda / impatiens balsamina)

                                                             सोनकी आणि तेरडा!

                   किल्ल्यावरचं पठार सोनकीने पिवळं झालं होतं तर डोंगर उतार तेरड्याने गुलाबी!

                                                                        रानआले (ran ale / zingiber diwakarianum)

                                        जंगलात उठून दिसणार चमकदार गुलाबी रंगाचं रानहळद (ranhalad / curcuma psedomontana)

                                                                            पंद (pand / pinda concanensis)

                                                        हे ढालीच्या  आकाराचं ''ढाल तेरडा''!! (dhal terda / impatiens pulcherrima)

                                            अन् हे खालची दरी बघून सुखावालेलं पांढरं निळं निसुर्डी! (nisurdi / adelocaryum coelestinum)

                            किल्ल्याच्या कपारीत उगवलेलं, हत्तीच्या कानाच्या आकाराचं गजकर्णिका. (gajkarnika / begonia concanensis)

     निळा अन् जांभळा रंग निसर्गात दुर्मिळ! त्यामुळं गवतात आलेली जांभळी चिरायत (jambhli chirayat / exacum pumilum) अजूनच सुंदर दिसते!

                                                                   बेशरमी. (besharam / ipomoea fistulosa)

                                                   गुलाबी रंगाचे तुरेदार कोंबडा किंवा कुर्डु (kurdu / celosia argentea)

                                                         सीतेची आसवे (seetechi aswe / utricularia purpurascens)

                                                                    अजून एक फूल! निळ्या कंठाचं नीलकंठ! (neelkanth / asystasia dalzelliana)

     

      

         गडावरच्या तलावासमोर बसलो.  सुंदर तलाव आणि त्यावरचं थरथरतं पाणी. दूरवर दिसणाऱ्या सह्याद्रीच्या रांगा. बाजूला सोनकीची ताटवे. अन् त्यात बागडणारी फूलपाखरे. शंकर महादेवनचं "ऐकावा विठ्ठल पहावा विठ्ठल" गाणं ऐकत बसलो. गार हवेचे झूळुक अंगावर शहारे आणत होते. नाकातून स्वच्छ हवेचा श्वास. मन शांत आणि प्रसन्न! पाचही इंद्रिये मजा घेताय. गाणं ऐकत असतां कुठेतरी हरवून गेलो. विरघळलो. मी कुठेच नाही आणि मीच तर सगळीकडे आहे!!

                               

         
              कितीतरी वेळ असेच बसून राहिलो. शांतपणे. मनात निरनिराळे विचार येत होते. हे पुढारी-नेते एवढसं काम करून स्वतःच्या नावाच्या पाट्या टाकतात. चित्रकार सुद्धा छायाचित्राखाली त्यांची स्वाक्षरी करतात. पण हा देव अन् त्याच्या तह्रा - सगळंच विचित्र. देवाने येवढा मोठा पसारा मांडला. येवढं मोठं विश्व - त्यात ही धर्ती. अन् त्यात डोंगरं, नद्या, पठारे, अन् लक्ष लक्ष रानफूले. येवढं सगळं करूनही देवाने कुठेच त्याचं नाव नाही लिहिलं. मुळात देव आहेच की नाही? कुठेच नाही अन् तरीही सगळीकडे - कणांकणात, चरांचरात!   देवाचं सगळच विलक्षण!!!

    शेवटी गड उतरून परतीच्या प्रवासाला निघालो. वाटेत पाऊस अन् धुकं!! निसर्गाची विविध रूपे एकाच दिवसांत !

फुले बघतांना घ्यायची काळजी - १) फुले, त्यांच्या बिया किवां रोपटे उपटू नये. २) फुलांवर पाय ठेऊ नये. ३) नवीन पाऊलवाट तयार न करता आहे ती रुळलेली वाट वापरावी.